Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
21.3.8 Weglating van het element op de eerste zinsplaats
Verder lezen
In informeel taalgebruik komen zinnen voor die alleen een begrijpelijke taaluiting vormen als wordt aangenomen dat het taalelement op de eerste zinsplaats is weggelaten. Dit geldt bijv. voor de tweede zin van 1:
1(Dat kwam eenvoudig niet voor.) - |Dacht| je eigenlijk niet over.informeel
Op de eerste zinsplaats van die tweede zin (hier weergegeven door een liggend streepje vóór de voor-pv dacht) kunnen we het eerste deel van het voornaamwoordelijk bijwoord daarover invullen; we krijgen dan een zin die tot de standaardtaal behoort:
2(Dat kwam eenvoudig niet voor.) Daar |dacht| je eigenlijk niet over.
Wat voor element moet worden aangevuld, is af te leiden uit context en/of situatie. De hier bedoelde weglating betreft altijd de eerste zinsplaats. Vergelijk met 1 de volgende zin, waarin daar na dacht zou moeten staan:
3(Dat kwam eenvoudig niet voor.) Je |dacht| - eigenlijk niet over.uitgesloten
De taalelementen die voor een dergelijke weglating in aanmerking komen, zijn:
  • het eerste deel van een voornaamwoordelijk bijwoord;
  • een bijwoord van tijd;
  • een bijwoord van plaats;
  • een aanwijzend voornaamwoord;
  • het presentatieve er;
  • een persoonlijk voornaamwoord (meestal ik).
Met al deze elementen volgt hieronder een voorbeeld. De woorden die in informeel taalgebruik uit de tweede zin kunnen worden weggelaten, zijn telkens gecursiveerd en tussen haakjes geplaatst.
4(Driehoeksmeting vind ik erg fijn.) ( Daar) |heb| ik erg veel nut van |gehad. |informeel
5(Dat was vroeger thuis ook.) (Dan) |gingen| we mee bollen pellen.informeel
6(Zeeland ken ik helemaal niet.) (Daar) |ben| ik zelfs nog nooit |geweest.|informeel
7(Die zal wel nuttig werk doen.) (Dat) |wil| ik wel aan|nemen. |informeel
8(Er werd niet opengedaan.) (Er) |was| niemand thuis | |, blijkbaar.informeel
9(In 1981 ben ik hier komen wonen.) (Ik) |was| inmiddels |getrouwd| (en dan wil je wel een wat groter huis.)informeel
10A: (Ober!) B: (Ik) |kom| bij u | |, meneer!informeel
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Een enigszins andersoortig geval vormen zinnen die als begin van een verhaal of een anekdote kunnen dienen, zoals:
i|Zegt| een man tegen zijn vrouw: (...).informeel
Hier kan een weggelaten presentatief er aangenomen worden, maar dat hoeft niet per se, getuige een zin als:
iiEen man |zegt| tegen zijn vrouw: (...).
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links