Globaal ziet de bouw van de naamwoordelijke constituent eruit als in schema 14.1.

De asterisk (^*) geeft aan dat een element meer dan één keer kan voorkomen. Het pijltje ( ) geeft aan dat het complement en de nabepaling(en) ook in omgekeerde volgorde kunnen voorkomen.

schema 14.1 laat zien dat aan een substantivische kern een determinator en één of meer bepalingen vooraf kunnen gaan en dat er ook een complement en één of meer bepalingen op kunnen volgen. Is de kern een zelfstandig voornaamwoord, dan gaat er eventueel een bepaling aan vooraf en kunnen er één of meer bepalingen op volgen. Determinatoren en complementen komen dus alleen voor bij een substantivische kern.

De begeleidende elementen die aan de kern vooraf gaan, hebben in het algemeen een vaste plaats in de naamwoordelijke constituent. Als er een determinator (bijvoorbeeld de in de melk) aanwezig is, staat die het meest links; vergelijk 1a met 1b:

Voor de kern, maar na de determinator, kunnen één of meer bepalingen staan. Een voorbepaling in een constituent met een substantief als kern is in het algemeen een adjectivische constituent, bijv. lekkere in 1b of grote in 2; in 3 komen twee zulke voorbepalingen voor:

In een constituent met een zelfstandig voornaamwoord als kern is de voorbepaling doorgaans een bijwoordelijke constituent, bijv. bijna in:

De weinige uitzonderingen op de volgorderegels worden gegeven in de deelparagrafen waar de determinator en de afzonderlijke bepalingen besproken worden. Daar wordt ook de vorm behandeld die de verschillende bepalingen voor de kern kunnen aannemen.

De volgorde van de elementen die na de kern komen, is veel minder vast: het complement en de nabepaling(en) kunnen ook in omgekeerde volgorde voorkomen. Het pijltje in het schema geeft dit aan.

Het complement kan de vorm hebben van een voorzetselconstituent of een zin, respectievelijk bijv.:

De zinnen die de kern als complement begeleiden, noemen we complementszinnen. Ze worden ingeleid door een voegwoord (zie bijv. 6 en 7) of door een vraagwoord (zie 8 en 9):

Complementen komen niet voor bij naamwoordelijke constituenten met een voornaamwoord of een eigennaam als kern. Zie verder [14.6].

Bepalingen die na de kern komen, kunnen de vorm hebben van een voorzetselconstituent (zie 10 en 11) of een zin (zie 12 en 13), bijv.:

Zinnen die de kern als nabepaling begeleiden kunnen door een relativum (bijv. een betrekkelijk voornaamwoord zoals in 12 en 13) worden ingeleid: het gaat dan om betrekkelijke bijzinnen. Verder kunnen beknopte bijzinnen, al dan niet door om ingeleid, als nabepaling optreden, bijv.:

Zie voor zinnen als nabepaling verder [14.5.3.8].

Voorts kunnen nabepalingen de vorm hebben van een naamwoordelijke constituent (onder meer als bijstelling; zie 16 en 17), een bijwoordelijke constituent (zie 18 en 19) of een constituent voorafgegaan door een voegwoord (zie 20 en 21), bijv.:

De bepaling die bestaat uit een voegwoord gevolgd door een constituent komt in het algemeen na andere bepalingen, bijv.:

Alleen bijstellingen staan na dit soort bepalingen, bijv.:

Bij naamwoordelijke constituenten met een zelfstandig voornaamwoord als kern komen bovendien ook nog nabepalingen voor in de vorm van een adjectivische constituent met een buigings-s en in de vorm van een telwoord op -en, respectievelijk bijv.:

Zie voor de diverse types nabepalingen verder [14.5.3].

Resumerend herhalen we schema 14.1, gevuld met concrete voorbeelden, als schema 14.2.