Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
30.3.2.3 Resultatieve complementen
Verder lezen
Resultatieve complementen zijn die elementen in de zin die het resultaat aangeven van de activiteit die door het werkwoord wordt uitgedrukt, of op een andere manier het eindpunt markeren van hetgeen door het werkwoord wordt uitgedrukt. Ze kunnen derhalve terminatief aspect aan een zin toevoegen. Enkele voorbeelden (de resultatieve complementen staan cursief):
1(Moeder) slaat het hooi plat. (terminatief)
2(Vader) stampt de appels tot moes. (terminatief)
3(Ellen) loopt de tuin in. (terminatief)
4(Jan) brengt zijn kind naar school. (terminatief)
In 1 wordt uitgedrukt dat het hooi plat is ten gevolge van het 'slaan' van moeder en in 2 wordt uitgedrukt dat de appels tot moes zijn geworden ten gevolge van het 'stampen' van vader (zie voor dit soort gevallen ook [20.9.4]). In 3 en 4 wordt het eindpunt van het gebeuren respectievelijk gemarkeerd door de tuin in en naar school.
Het toevoegen van een resultatief complement komt veel voor. Het is niet afhankelijk van de keuze van het werkwoord. Er is bijvoorbeeld geen noodzaak om aan een werkwoord als lopen of zwemmen een resultatief complement toe te voegen. Vergelijk:
5a(Hinke) liep. (duratief)
b(Hinke) liep de zandbak uit. (terminatief)
6a(Jord) zwom. (duratief)
b(Jord) zwom de rivier over. (terminatief)
Het toevoegen van deze complementen kent echter een semantische beperking. Ze kunnen alleen toegevoegd worden aan werkwoorden met een dynamisch karakter (zie [30.3.2.1]), zoals de voorbeelden in 7 t/m 9 demonstreren:
7(Marie) sloeg haar man een blauw oog.
8(Thomas) maakte de auto stuk.
9(De papegaai) schreeuwde het kind wakker.
Statische werkwoorden (zie hiervoor [30.3.2.1]) kunnen niet gecombineerd worden met een resultatief complement. Voorbeelden:
10(Zij) haatte hem dood.uitgesloten
11(Hij) voelde het ijs gesmolten.uitgesloten
Deze restrictie is verklaarbaar vanuit de semantische eigenschap die statische werkwoorden hebben. Ze geven namelijk geen activiteit of proces aan waarbij er sprake is van enige ontwikkeling, een verloop in de tijd, en dat is nu juist noodzakelijk wil de toevoeging van een resultatief complement mogelijk zijn. Het werkwoord moet een activiteit of proces aanduiden met een bepaalde ontwikkeling die kan resulteren (dat wil zeggen haar eindpunt kan vinden) in de toestand die door het resultatieve complement genoemd wordt. In 10 is de toevoeging van het resultatieve complement dus uitgesloten, omdat het werkwoord haten een statisch werkwoord is en derhalve niet kan resulteren in de toestand die door het resultatieve complement dood genoemd wordt. Met andere woorden: 'hij' kan niet dood zijn ten gevolge van 'haar' haten. Overeenkomstig kan in 11 het ijs ook niet gesmolten zijn ten gevolge van het voelen van de persoon waar zijn naar verwijst.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links