Surinaams-Nederlands bespreken we hier apart omdat daaronder zowel de variëteit van het Nederlands kan worden verstaan die gesproken wordt in Suriname,

Zie De Kleine (2013).

als de variëteit die gesproken wordt door Surinaamse immigranten in Nederland.

Zie Muysken (2013).

In het laatste geval is er sprake van een etnolect.

Het Surinaams-Nederlands kent een complexe geschiedenis, die in 1667 begon toen de oorspronkelijk Britse plantagekolonie Suriname in Nederlandse handen kwam, en Nederlands er de officiële taal werd. Vanaf het begin werden er naast het Nederlands een heleboel andere talen gesproken door het grootste deel van de bevolking.

Zie Charry, Koefoed & Muysken (1984) voor een overzicht van de Surinaamse taalsituatie.

Deze meertalige omgeving heeft ertoe geleid dat het Surinaams-Nederlands duidelijk afwijkt van het Europees Nederlands, zowel op het gebied van de uitspraak en de woordenschat als op dat van de woord- en zinsbouw. Vooral het Sranantongo, een creooltaal die reeds ten tijde van de Britse overheersing (1654-1667) ontstond als communicatiemiddel tussen kolonisten en slaafgemaakten, en veel woorden aan het Engels heeft ontleend, heeft veel invloed gehad op het Surinaams-Nederlands. Na de afschaffing van de slavernij in 1863 was het Nederlands niet langer uitsluitend de taal van de kolonisten. Vanaf het einde van de 19e eeuw kwam er steeds meer tweetaligheid voor, met sprekers van het Nederlands en een van de andere talen van Suriname, vooral Sranantongo. Vanaf 1876 werd lager onderwijs in het Nederlands verplicht. Als gevolg hiervan werd het Nederlands voor het grootste deel van de bevolking de tweede taal. In 1975 werd Suriname onafhankelijk, maar de lokale regering bleef zich ook daarna officieel richten op de continentale variëteit van het Nederlands. Tegenwoordig is Nederlands nog altijd de officiële taal in Suriname, die in formele situaties gebruikt wordt, en die in informele, dagelijkse situaties concurreert met het Sranantongo.

Zie Rys et al. (2019).

Vanaf ongeveer 1970 heeft er grootschalige migratie van Suriname naar Nederland plaatsgevonden; ongeveer een derde van de totale bevolking van Suriname heeft zich in Nederland gevestigd.

Zie De Kleine (2013: 845).

Tegenwoordig vormen mensen van Surinaamse origine de grootste etnische minderheid in een aantal grote steden in het westen van Nederland.

Zie Muysken (2013: 745).

Aangezien er na de onafhankelijkheid in 1975 vooral mensen van de Surinaamse elite naar Nederland vertrokken, van wie het Nederlands het dichtst aanleunde bij het Europees Nederlands, werd de invloed van de Europese norm op het Surinaams-Nederlands in Suriname na die tijd kleiner, en konden er zich een aantal belangrijke taalveranderingen voltrekken.

Zie Den Besten & Hinskens (2005: 285-287), De Kleine (2013: 845).

Op het gebied van de fonologie zijn er een aantal opvallende verschillen tussen het Europees Nederlands en het Surinaams-Nederlands. De eerste studie die een aantal van die uitspraakverschillen belichtte, is Charry (1984). Door middel van een attitudeonderzoek onder 16 proefpersonen uit Suriname toont deze studie aan dat de Surinaamse uitspraaknorm een hoger prestige heeft dan de zogenaamde ‘Hollandse’ uitspraak die men ook wel bakra-uitspraak noemt. De drie fonologische kenmerken die in de studie van Charry (1984: 139) genoemd worden, zijn

Daarnaast heeft het Surinaams-Nederlands de volgende kenmerken:

Het Surinaams-Nederlands als etnolect heeft behalve de bilabiaal-velaire w en de verstemlozing van de stemhebbende fricatieven, ook nog als kenmerk een licht genasaleerde ɛ vóór nasale medeklinkers (bijv. in mens mɛ͂ns).

Muysken (2013: 745).

Charry (1984), Charry, Koefoed & Muysken (1984), Den Besten & Hinskens (2005), De Bies (2009), De Kleine (2013), Muysken (2013), Hinskens (2018), Rys et al. (2019).