6.1.1 Attributief gebruik van adjectieven
Adjectieven worden het vaakst attributief gebruikt, als
bepaling voorafgaand aan een substantief. Het adjectief geeft nadere informatie
over het substantief: het drukt een eigenschap of toestand uit van de
entiteit waar het substantief naar verwijst (een
persoon, dier of ding, of een groep). De aardige
docenten, bijvoorbeeld, verwijst naar een groep
docenten die als eigenschap hebben dat ze aardig zijn. Het geheel,
de aardige docenten, vormt
een nominale
constituent, met het substantief
docenten als kern, en het
adjectief aardige als voorbepaling
bij dat substantief. Andere voorbeelden zijn:
1Een van de
nieuwe invalshoeken is het werk van de Solo als
EHBO-post op zee.
CHN
2Door navigatiefouten
waren de para's niet altijd op de
goede plaatsen
neergekomen.
CHN
Als een adjectief attributief gebruikt wordt, krijgt het in de meeste gevallen
een buigings-e (bijv.
de
kleine
jongen), behalve in een indefiniete nominale
constituent met een het-woord als
kern (bijv. een klein meisje).
Heel wat adjectieven kunnen alleen maar attributief gebruikt worden. Dit geldt
vooral voor relationele adjectieven, maar er zijn ook andere
adjectieven waar dit voor geldt.
O kindeke klein, o kindeke
teer:
attributieve nabepalingen
Verdieping
O kindeke klein, o kindeke
teer:
attributieve nabepalingen
In oudere fasen van het Nederlands konden attributief gebruikte
adjectieven ook áchter het zelfstandig naamwoord staan,
Van de
Velde (2009) beargumenteert dat dit geen attributief gebruikte
adjectieven zijn, maar dat ze buiten de nominale constituent
vallen.
zoals in een lied over Michiel de Ruyter
(Ik zing er al van een Ruyter
koen, maar niet van een ruiter te
paard), of in het kerstliedje
O kindeke klein, o
kindeke teer. In het
hedendaagse Nederlands komen we die volgorde alleen nog tegen in een
paar vaste combinaties, zoals Zo waarlijk helpe
mij
God almachtig, maar zie ook
deze waarschuwing in pretpark de Efteling: Voor
sommige kindjes klein, kan de spiegel angstaanjagend
zijn! In deze gevallen krijgt het
adjectief geen buigings-e.Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Kathy Rys | november 2024 | Een tussentijdse versie van dit hoofdstuk werd van commentaar voorzien door Maaike Beliën, Thomas Haga, Priscilla Heynderickx en Jack Hoeksema. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit hoofdstuk berust bij de redacteur(en). |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 6,../../data/archief/ans2/e-ans/06/body.html; |