Bij werkwoorden die 'denken' of 'zeggen' betekenen is bij gebruik van het imperfectum de grens tussen modaal en niet-modaal gebruik niet altijd volkomen duidelijk. In de zin

is het imperfectum niet modaal maar temporeel gebruikt, als die wordt uitgesproken door iemand die de vorige dag tegen zijn gesprekspartner gezegd heeft Ik denk dat je ziek bent. Is die gesprekspartner de volgende dag inderdaad ziek, dan kan het volgende gesprek ontstaan:

Is iemand echter 's morgens om negen uur niet op zijn werk, maar komt hij om tien uur, kennelijk gezond, toch binnen, dan kan iemand anders eveneens zin 1 gebruiken. Strikt genomen is ook hier een temporele interpretatie mogelijk ('tot dit ogenblik (dus vóór het spreekmoment) dacht ik dat je ziek was'), maar in feite wil de spreker de niet-werkelijkheid van het ziek zijn uitdrukken ('je bent dus niet ziek').

Met dezelfde modale functie, zonder dat de werking zoals in de gevallen in [28.3.3.2] en [28.3.3.3] vóór het spreekmoment hoeft te liggen, kan het plusquamperfectum gebruikt worden. Zin 1 is wat het modaliteitsaspect betreft synoniem met 2:

In gevallen als 2 is de temporele interpretatie onmogelijk, omdat de voor het plusquamperfectum vereiste tijdsverhouding w - r - s afwezig is (zie [2.4.8.8/i]). Vergelijk ook:

Deze modale functie van het imperfectum en het plusquamperfectum houdt in dat de niet-werkelijkheid van dat wat gedacht of gezegd is, wordt uitgedrukt, vaak met een emotionele bijklank (verwondering, opluchting, teleurstelling, enz.). Voorbeelden (bij de zinnen met een imperfectum is ook een niet-modale interpretatie mogelijk):

Voor het gebruik van de werkwoordstijden in de van denken, zeggen enz. afhankelijke bijzinnen: zie [2.4.8.11].