Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.5.3.5 Neoklassieke samenstellingen
Een aantal adjectivische samenstellingen bestaat uit twee uitheemse morfemen (ontleend aan de klassieke talen Grieks en Latijn) die geen zelfstandig woord vormen. Ze worden als confixen aangeduid. We noemen dit type samenstelling neoklassieke samenstellingen. Voorbeelden zijn de volgende adjectieven
1agora-foob, auto-noom, carcino-geen, hetero-geen, hydro-fiel, hydro-foob, homo-geen, iso-morf, mono-maan, schizo-freen
De hoofdklemtoon ligt bij deze woorden op het tweede deel.
De betekenis van dergelijke samenstellingen kan niet zonder meer achterhaald worden op basis van de betekenis van de samenstellende delen, omdat de gebruikte morfemen geen woorden zijn, en we dus geen directe toegang hebben tot hun betekenis. Dat wil niet zeggen dat er geen indicaties zijn voor de betekenis van zulke componenten. Zo zijn er meerdere woorden die met hydro- beginnen. Als de betekenis van één of meer ervan bekend is, kan de betekenis ‘water’ van dit confix wel door de taalgebruiker achterhaald worden. In Van Dales Groot woordenboek van het hedendaags Nederlands vind je dan ook een lemma als hydro- ‘water’ naast de lemmata voor woorden die met het confix hydro- beginnen. Ook een eindconfix als -morf heeft een lemma in dit woordenboek, met de betekenisomschrijving ‘met de vorm van’. Het treedt op in adjectieven als amorf, antropomorf en isomorf.
Er zijn ook neoklassieke samenstellingen waarbij het linkerdeel een confix, en het rechterdeel een woord is, zoals:
2audiovisueel, biomedisch, heteroseksueel, monosyllabisch
Sommige adjectieven op -isch met twee uitheemse morfemen kunnen beschouwd worden als afleidingen van neoklassieke nominale samenstellingen. Vergelijk:
Tabel 1. Afleidingen van neoklassieke nominale samenstellingen
nominale neoklassieke samenstelling adjectivische afleiding
audiologie audiologisch
disharmonie disharmonisch
petrochemie petrochemisch
pornografie pornografisch
Hierbij gaan we ervan uit dat het suffix -ie aan het eind van de nominale samenstellingen is vervangen door het suffix -isch.
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links