1.7.1.5 De fonetische realisatie van zinsaccent
Zinsaccenten worden gerealiseerd op de prosodische
hoofden van focusdomeinen, wat betekent dat
een accent valt op de beklemtoonde lettergreep van het woord dat het accent
draagt (paragraaf 1.7.1.4), met uitzondering van zinnen waarin een
onbeklemtoonde lettergreep vernauwde focus heeft (paragraaf 1.7.1.4). Lettergrepen met een zinsaccent hebben daarom
(normaal gesproken) alle fonetische kenmerken van woordklemtoon (zie paragraaf
1.7), en daarnaast de fonetische kenmerken van een zinsaccent. Accenten
worden aangebracht door middel van veranderingen in de melodie en de temporele
organisatie van een zin.
Het voornaamste fonetische kenmerk van zinsaccent is een toonhoogtebeweging, een
stijging of daling in de toonhoogte. Hierdoor ontstaat er een toonhoogteaccent
op de lettergreep die het ankerpunt vormt voor het zinsaccent. De
toonhoogtebeweging is geassocieerd met deze lettergreep;
Strikt genomen is de perceptie van een toonhoogtebeweging geassocieerd
met een lettergreep, maar kan de daadwerkelijke toonhoogtebeweging er
buiten vallen, zoals in het geval van een ‘uitgestelde daling’ in het
model van ’t Hart, Collier & Cohen (1990).
een geleidelijke stijging of daling verspreid over meerdere lettergrepen
is niet accent-verlenend.
Bron: ’t Hart, Collier & Cohen (1990).
Naast het dragen van een toonhoogteaccent wordt van woorden met een zinsaccent de duur verlengd.
Dit geldt niet alleen voor de beklemtoonde lettergreep, maar voor alle
lettergrepen van het woord dat het accent draagt (paragraaf
1.1.4.1).
Woordverlenging wordt ook gevonden als de niet-lexicaal beklemtoonde
syllabe het accent krijgt, zoals in
TOnijn en
KOnijn (zie Sluijter
& Van Heuven 1995).
De verlenging blijft wel beperkt tot dit ene woord. Als het focusdomein
meerdere woorden bevat, wordt dus alleen het woord dat het hoofd vormt, verlengd.
Zie Cambier-Langeveld & Turk (1999); Eefting (1991); Sluijter &
Van Heuven (1995).
Literatuur
Van Heuven (2018); Van Heuven & Turk (2020), Phonetic properties of stress (Taalportaal)
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Nelleke Jansen | november 2020 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html; |