ANS | 25.4.2.1.4 Congruentie onderwerp

25.4.2.1.4 Congruentie onderwerp - persoonsvorm

Verder lezen

Exclusieve disjuncties die als onderwerp fungeren, worden als de leden enkelvoudig zijn steeds met een enkelvoudige persoonsvorm verbonden, bijv.:

1De klérk of de wérkster moet het gedaan hebben.

Verschillen de leden van exclusieve disjuncties in grammatisch getal, dan past de persoonsvorm zich in principe aan het dichtstbijzijnde lid aan. Vooral de constructies met enkelvoudige persoonsvorm zijn echter soms nauwelijks aanvaardbaar. Vergelijk:

2aJij of wij zullen voor dat kind moeten zorgen.

b Wij of jij zult voor dat kind moeten zorgen.twijfelachtig

3aFloris of de meisjes zullen het gedaan hebben.

b De meisjes of Floris zal het gedaan hebben.twijfelachtig

In de praktijk vermijdt men dergelijke constructies zoveel mogelijk. Ze zijn te vermijden door herhaling van de persoonsvorm en, beter nog, door splitsing van de nevenschikking:

4Wij zullen of jij zult voor dat kind moeten zorgen.vergelijk 2a en 2b

5De meisjes zullen het gedaan hebben, of Floris.vergelijk 3a en 3b

Niet-exclusieve disjuncties worden meestal met een enkelvoudige persoonsvorm verbonden. Alleen als bij de overeenkomstige conjunctie met en een meervoudige persoonsvorm verplicht is (zie(25.1.2.1.3, regel [2])) kan een niet-exclusieve disjunctie ook een meervoudige persoonsvorm hebben, maar ook dan heeft een enkelvoudige de voorkeur. Vergelijk:

6aGeen arts en geen advocaat zal zoiets beweren.

bGeen arts of geen advocaat zal zoiets beweren.

7aIedereen die moordt en iedereen die brand sticht, verdient een zware straf.

bIedereen die moordt of iedereen die brand sticht, verdient een zware straf.

8aEr is/zijn een man en een vrouw aan de deur geweest.

bEr is een man of een vrouw aan de deur geweest.

9aPieter en Dirk zullen uw koffers wel even naar boven brengen.

bPieter of Dirk zal/zullen uw koffers wel even naar boven brengen.

ANS

Taalportaal

Taaladvies

versie	redacteur(en)	datum	opmerkingen
2.1		januari 2019	Automatische conversie van ANS 2.0
2.0	W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn	1997

Woordenboeken

Corpora en lexica

Overige bronnen