De congruentie tussen onderwerp en persoonsvorm houdt in dat het onderwerp en de persoonsvorm in persoon en getal met elkaar overeenkomen. In 1 is dit te zien aan de verschillende voornaamwoorden en de bijbehorende vormen van het werkwoord zijn :

Bestaat het onderwerp uit een meerwoordige constituent, dan richt de persoonsvorm zich naar de kern van die constituent; zie de volgende voorbeelden, waarin het hele onderwerp tussen vierkante haken staat en behalve de persoonsvorm alleen de kern van het onderwerp gecursiveerd is:

Soms is het echter niet zonder meer duidelijk wat als kernwoord van een substantivische constituent op te vatten is. Er ontstaat daardoor dan onzekerheid over het getal van de persoonsvorm.

In ii worden de voornaamste bijzondere gevallen met betrekking tot de congruentie besproken. Voor de congruentie bij breukgetallen als onderwerp (Vier vijfde van die vloeistof bestaat uit water versus Vier vijfden van het kapitaal waren verloren gegaan) zie men echter [7.3].

Op de regel dat er congruentie is tussen onderwerp en persoonsvorm, bestaat een uitzondering bij naamwoordelijke gezegdes die een naamwoordelijke constituent als naamwoordelijk deel hebben en een van de voornaamwoorden het, dit of dat als onderwerp. In dit geval congrueert de persoonsvorm niet met het onderwerp, maar met het naamwoordelijk deel. Voorbeelden (persoonsvorm en naamwoordelijk deel zijn gecursiveerd):

Vergelijkbare voorbeelden zijn de volgende gekloofde zinnen:

Vergelijk verder:

In 7 verwijst dat naar die mannen en is het dus onderwerp; zin 7 behoort dus tot hetzelfde type als 3 en 4. In 8 verwijst dat naar goed van de tongriem gesneden en is het dus naamwoordelijk deel. De persoonsvorm zijn congrueert hier met het onderwerp marktkooplui; we hebben hier dus te maken met normale congruentie.