18.5.2.2 Het hulpwerkwoord van het passief
worden
(met een passief deelwoord)
Verder lezen
Het passief wordt gevormd door een vorm van het hulpwerkwoord
worden te combineren met het deelwoord van het werkwoord dat
in het passief gebruikt moet worden. Dat deelwoord, dat formeel volkomen
gelijk is aan een voltooid deelwoord, wordt op grond van zijn functie
passief deelwoord genoemd.
In de onvoltooide tijden treedt het hulpwerkwoord worden op
als persoonsvorm of als infinitief (eventueel voorafgegaan door
te), naargelang het al dan niet met een ander werkwoord een
groep vormt. Ter illustratie geven we hieronder een aantal passieve zinnen,
die we telkens laten voorafgaan door een mogelijke actieve pendant. (Voor
de relatie tussen actieve en passieve zinnen zie
men
[22.1].)
In een aantal gevallen wordt in de onvoltooide tijden van passieve
constructies de werkwoordelijke aanvulling worden of
te worden soms weggelaten. Zie voor de bespreking van dit
verschijnsel
[18.5.2.3/ii].
De voltooide tijd van het passief bestaat uit een vorm van het
hulpwerkwoord zijn,
gecombineerd met het passief deelwoord van het zelfstandig werkwoord.
Voorbeelden van passieve zinnen in de voltooide tijd zijn de
(b) -zinnen uit de volgende reeks:
In de (b) -zinnen horen de (passieve) deelwoorden
gespoten, gestolen en ontdekt slechts
schijnbaar bij het hulpwerkwoord zijn. Dit blijkt uit de
corresponderende (a) -zinnen, waar ze, in overeenstemming met
de
in
[2.3.2.8/iv] gegeven regels, in de voltooide tijden met
hebben worden vervoegd. Zijn kan beschouwd worden
als hulpwerkwoord van tijd bij het voltooid deelwoord geworden:
9De auto is
rood gespoten [geworden
].
In de standaardtaal wordt geworden echter gewoonlijk niet
uitgedrukt. Toch kan men wel eens zinnen aantreffen als de volgende:
10Zoals u weet is over die
maatregelen indertijd heel lang en erg moeizaam onderhandeld
geworden.
11Die beslissing is na rijp beraad
genomen geworden.
12Zodra de eerste gouden griffel er
was, is hij natuurlijk omarmd geworden door de
truttigheid van het Nederlandse kinderboekenwezen.
Het al dan niet gebruiken van geworden zou ingegeven kunnen
zijn door de wens om een zeker nuanceverschil tot uitdrukking te brengen.
Toevoeging van geworden kan de zin immers weer meer het
karakter van een 'dynamisch passief' geven (passieve zinnen met
zijn zijn op zich veeleer 'statisch'; zie
hierover
[22.1/2]). Ook heeft het gebruik van geworden door zijn
overbodigheid iets omslachtigs. Hierdoor is het in bepaalde situaties juist
weer bruikbaar als stilistische variant.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Geworden kan natuurlijk ook voorkomen als voltooid deelwoord
van het koppelwerkwoord worden. In dat geval kan het niet
zonder betekenisverschil worden weggelaten. Vergelijk met elkaar:
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |