Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
11.3.3 Achter de zin
Verder lezen
1
Tussenwerpsels die altijd achter een zin staan, zijn hoor, nietwaar en niet. Daarachter kan eventueel een uitloop volgen, zoals in voorbeeld 3 hieronder: het tussenwerpsel staat dan achter de zogenaamde 'eigenlijke zin' (vergelijk [21.9.1]).
Wanneer achter een zin de tussenwerpsels , niet, nietwaar of wel staan, dan duidt de spreker daarmee aan dat hij om bevestiging vraagt. Na negatieve zinnen wordt of wel gebruikt; men verwacht dan als antwoord 'nee'. Voorbeelden:
1Indrukwekkend kun je het niet noemen, ?
2U gelooft me niet, wel?
3Dat doen wij niet, hoor, met de kinderen.
Op positieve zinnen volgen , niet en nietwaar; de spreker verwacht het antwoord 'ja'. Voorbeelden:
4Het is een schatje, ?
5Liesbeth doet het uitstekend, nietwaar?
De tussenwerpsels hoor, en zeg hebben een zekere versterkende waarde; ze kunnen behalve op beweringen ook volgen op aansporingen, bevelen enz.:
6Loop maar gauw door, zeg!
7Afblijven, hoor!
8Flink zijn, !
9Vanavond ben ik wat later, hoor!
De achtergeplaatste tussenwerpsels hoor, en zeg worden vooral gebruikt wanneer tussen gesprekspartners een zekere vertrouwelijkheid bestaat die informeel taalgebruik mogelijk maakt. Daarbij kan , geplaatst achter een imperatief, ongeduld uitdrukken, zoals in:
10Afblijven, !
11Even doorbijten, !
terwijl hoor en zeg eerder gebruikt worden bij waarschuwingen of toegevingen, zoals in:
12Ga maar gauw naar huis, zeg!
13Je ziet maar, hoor!
Speciaal hoor werkt verzachtend bij imperatieven (Afblijven! is een bars bevel in vergelijking met 7, dat als een vriendelijk tegemoetkomende waarschuwing kan dienen), maar ook brengt de toevoeging van hoor aan groetformules een nuance van vertrouwelijkheid aan, bijv.:
14Dag, hoor!
15Tot ziens, hoor!
Het gebruik van deze tussenwerpsels is subtiel en afhankelijk van de gesprekstoon; het is ondoenlijk in dit bestek meer nuances te behandelen.
2
Ten slotte valt nog te vermelden dat ook noodzakelijk emotionele tussenwerpsels achterop geplaatst kunnen worden. De spreker verwoordt dan zijn houding ten opzichte van de inhoud van de voorafgaande zin. Vergelijk:
16Daar is Pieter, hoera!
17Daar is Pieter, verdorie!
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links