6.4.3.3 Gebruik van de vergrotende trap
Verder lezen
1
Met een vergrotende trap wordt aangegeven dat een bepaalde bijzonderheid
bij twee of meer (groepen van) zelfstandigheden niet in dezelfde mate
aanwezig is. Voorbeelden van een dergelijke vergelijking zijn:
1Elsje wil een
groter ijsje hebben.
2Hij rijdt met een veel
snellere auto.
3Gisteren was het merkbaar
warmer dan vandaag.
4Hebt u geen
beter exemplaar dan dit?
De vergelijking kan impliciet zijn, zoals in de zinnen 1 en 2, of
expliciet zoals in de zinnen 3 en 4. In het laatste geval gebruikt men na het
adjectief in de vergrotende trap - maar niet steeds direct erna(zie
21.7.3.2.2) - een bepaling ingeleid door één van de voegwoorden
dan of
als
[10.3.14.5]. Een opeenvolging van twee keer
als wordt liefst vermeden, bijv.:
5Wenen vind ik interessanter als
muziekstad dan als kunststad. (niet: als
als)
Om aan te geven dat een bepaalde zelfstandigheid een bijzonderheid in
mindere mate heeft, gebruikt men de constructie
'minder + adjectief in de
stellende trap (+ dan/als)'.
Voorbeelden hiervan zijn:
6Leo is minder ijverig
dan zijn broertje.
7Het is een minder
snelle auto dan de
vorige.
8Ze
had hem altijd veel minder aardig gevonden
dan Leonie.
Bij een onderlinge vergelijking van bijzonderheden van één en dezelfde zelfstandigheid,
gebruikt men de met meer omschreven vorm van de
vergrotende trap(zie 6.4.3.1.2, sectie 3).
In correlerende groepen met een vergrotende trap wordt steeds het tweeledige voegwoord van
verhouding hoe...hoe gebezigd(zie 10.3.13, sectie
2), bijv. hoe langer hoe beter,
hoe later op de avond hoe schoner volk
(zegswijze), hoe hoger hoe droger.
2
Een zogenaamde absolute of
onechte vergrotende trap treft
men aan in gevallen als een ietwat
oudere vrouw (eufemistisch voor
'een oude vrouw'), de jongere
generatie ('de jongeren'), de
hogere standen ('de
aanzienlijken'), een hogere
macht ('een macht die boven ons gesteld is'),
de betere
film. Het vergelijkingsmoment is hierbij niet meer
duidelijk aanwezig.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
In het Nederlands gebruikt men (in tegenstelling tot enkele met het
Nederlands verwante talen) de vergrotende trap niet in de betekenis 'min
of meer'. In plaats daarvan worden omschrijvingen gebruikt, bijv.:
iIk ben enige (of: vrij/tamelijk
lange) tijd weg geweest. (niet: langere
tijd)
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |