6.4.1.2.4 Verbuiging van combinaties van
adjectieven
Verder lezen
1
Zijn twee of meer adjectieven voorbepaling bij hetzelfde kernwoord, dan worden ze parallel
verbogen overeenkomstig de hoofdregels [6.4.1.2.2]
[6.4.1.2.3], bijv.:
een lekker rood
appeltje, een
lange en magere
jongen.
2
Bij een aantal bijzondere constructies, die als een eenheid opgevat kunnen
worden, doet zich de eigenaardigheid voor dat alleen het laatste adjectief
verbogen wordt. Het betreft constructies als kant en
klaar, schots en
scheef, dubbel en
dwars, en aanduidingen van kleurencombinaties bijv.:
een kant en klare
doe-het-zelf-installatie,
die groen en rode
luiken, mijn
blond en grijze pruik,
een wit en blauwe
zomerhemel.
Een dergelijke gezamenlijke buigingsuitgang treft men ook aan in
verbindingen als:
een zwart met bruine
mantel, een
goud met rode
zonsondergang.
Een bijzonderheid in het laatste voorbeeld is dat in plaats van (het
onverbuigbare) gouden het woord goud gebruikt is.
3
In copulatieve en verwante samenstellingen wordt eveneens alleen het tweede
adjectief verbogen, bijv.:
de Frans-Duitse
oorlog, een
pedagogisch-didactische
opleiding, de
financieel-economische
politiek.
In gevallen als het functioneel(-)
semantische verschil,
een structureel(-)semantische
studie en de
intern(-)Duitse politiek kan de
verklaring voor de wisseling onverbogen/verbogen gezocht worden in de
bijwoordelijke functie van het eerste adjectief (als nadere bepaling bij
het tweede). Hoewel ook in dergelijke verbindingen vaak een koppelteken
geschreven wordt, is dit niet nodig.
In zekere zin met de voorgaande voorbeelden vergelijkbaar zijn onder meer:
1de katholiek
godsdienstige uitzending
2het toegepast
taalkundige onderzoek
3de intern
geneeskundige dienst
waarin men het gecursiveerde gedeelte kan opvatten als afleidingen van
respectievelijk de naamwoordelijke constituenten
katholieke godsdienst,
toegepaste taalkunde en
interne geneeskunde (telkens
met een verbogen adjectief!), welke groepen een min of meer vaste eenheid
vormen. Zo is er in 2 en
3 sprake van een bepaalde
discipline. Is dit niet het geval en hebben we te maken met een 'toevallige'
verbinding van twee adjectieven, dan treedt gewoon parallelle verbuiging op.
Vergelijk met voorbeeld 2
hierboven:
4het (hier)
toegepaste taalkundige
model.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |