Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
6.4.1.2.3 Gebruik van de onverbogen vorm
Verder lezen
De onverbogen vorm (zonder sjwa) treedt op in de volgende gevallen:
  1. Bij attributief, als bijvoeglijke voorbepaling, gebruikte adjectieven, in combinatie met een het-woord (zoals het bier, het kind, het boek) in het enkelvoud, wanneer het adjectief niet voorafgegaan wordt door een ander woord of wanneer het adjectief voorafgegaan wordt door: een ('n), geen, één, genoeg, veel, weinig, wat, een beetje, ieder, elk, enig, menig, zeker, zo'n, zulk een, wat een, wat voor een, welk, bijv.:
    oud ijzer, fijn zand, lauw bier, een aardig kind, geen leuk kind, genoeg wit papier, veel wit papier, weinig wit papier, wat wit papier, ieder mooi plaatje, elk groot bed, menig lastig parket, zo'n onaangenaam gevoel, zulk een oud gebouw, zulk oud hout.
    Opmerking
    Verdieping
    Opmerking
    In de aanspreking kan naast de onverbogen vorm soms de verbogen vorm optreden, bijv. lief kind of lieve kind, ook: lieve mens.
    Opmerking
    Verdieping
    Opmerking
    Allebei mogelijk (met verschil in betekenis) zijn bijv.:
    iWelk ziek kind kun je in bed houden?
    iiWelk zieke kind is boven?
    In i is er sprake van een soort algemene uitspraak. Zin ii is mogelijk in een context waarin over twee of meer zieke kinderen gesproken wordt.
  2. Bij attributief, als bijvoeglijke nabepaling, gebruikte adjectieven [14.5.3.9/i], onder andere in archaïserende taal, bijv.:
    roosje rood, meisje lief, een kindeke klein/teer, een ruiter koen, een meisje loos,
    en in vaste combinaties zoals:
    God almachtig (in het eedformulier), de gouverneur-generaal.
    In de volgende uitdrukkingen wordt evenwel de verbogen vorm van het adjectief gebruikt:
    zondag aanstáánde, de 6de september eerstkómende, de dag daaraanvólgend(e).
  3. Bij niet-attributief gebruikte adjectieven, bijv.:
    1De fiets is groen.
    2Die boeken zijn leuk.
    3Hij kwam ziek terug.
    4Droog lust ik het brood niet.
    5Ze vonden hem dwaas.
    Opmerking
    Verdieping
    Opmerking
    Schijnbaar in strijd met de hierboven gegeven regels zijn gevallen als:
    iNieuwe stadhuis klaar.
    iiAmsterdamse politiekorps te zwaar belast.
    iiiWeekblad met meest complete overzicht van vacatures voor personeel met academische vorming.
    Dergelijke gevallen kan men vooral in Nederlandse krantenkoppen aantreffen. Ze kunnen beschouwd worden als verkortingen, bijv. in voorbeeld ii van:
    iva(Het) Amsterdamse politiekorps (is) te zwaar belast.
    In Vlaamse kranten gebruikt men in zulke gevallen gewoonlijk een onverbogen vorm, bijv.:
    vaGents stadsbestuur ontslaat wijkagent.
    Dit gebruik is in overeenstemming met de hierboven onder [a] gegeven regel (het substantief is een het-woord in het enkelvoud en het adjectief wordt niet door een ander woord (bijv. een lidwoord) voorafgegaan), maar als men v als een verkorting van vi beschouwt:
    via(Het) Gents stadsbestuur ontslaat wijkagent.
    dan kan men het gebruik van een onverbogen vorm van het adjectief als regionaal opvatten(zie 6.4.1.3, sectie 6).
  4. Bij adjectieven in predicatieve toevoegingen die een functie of daarmee gelijk te stellen begrip uitdrukken, bijv.:
    6De heer Van den Bossche, Vlaams minister van onderwijs, opende de vergadering.
    7Mevrouw Konings, bekend volksvertegenwoordigster, verdedigde het standpunt van haar partij.
    8Rik, als altijd kundig omzeiler van klippen, wist zich goed uit de penibele situatie te redden.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links