Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
6.4.1.1.1 Adjectieven zonder verbogen vorm
Verder lezen
De meeste adjectieven hebben twee vormen: een met en een zonder -e (sjwa). Deze worden respectievelijk de verbogen en de onverbogen vorm genoemd. De hieronder opgesomde adjectieven echter kennen geen verbogen vorm:
  1. adjectieven die eindigen op -a, -o, -e (sjwa), -en (met sjwa), , -i of -y (waaronder van oorsprong niet-Nederlandse kleuraanduidende adjectieven en voltooide deelwoorden van onregelmatige en halfonregelmatige werkwoorden), bijv.:
    een lila zakdoek, een albino rat, beige sokken, een roze broek, dat timide jongetje, een stupide opmerking, retrograde woordenboeken, een morbide schoonheid, de dronken kerel, de ervaren chauffeur, een effen stof, de open deur, je eigen leven, het bescheiden meisje, gesloten luiken, een gebonden saus, het privé -terrein, een kaki broek, een sexy kerel.
    Opmerking
    Verdieping
    Opmerking
    Als uitzondering op de boven gegeven regel kan vermeld worden naë bloedverwanten. Het adjectief na kan alleen attributief en in verbogen vorm voorkomen.
    Opmerking
    Verdieping
    Opmerking
    Enkele aan het Frans ontleende adjectieven zoals bête, frêle en louche, worden in de gevallen waarin Nederlandse adjectieven een onverbogen vorm hebben, zonder sjwa aan het eind uitgesproken, bijv.:
    iDoe niet zo bête.
    iiDat is een wel erg frêle meisje.
    iiiDat noem ik niet geraffineerd, maar louche.
    In de gevallen waarin Nederlandse adjectieven een verbogen vorm hebben, wordt de sjwa wel uitgesproken: een bête opmerking, dat frêle meisje, louche figuren.
    Adjectieven op -u, -oe en op -ee worden wel verbogen, bijv.:
    een crue opmerking, die weeë smaak, dat moeë gevoel.
    Alleen bij zelfstandig gebruik kunnen sommige van deze adjectieven (c.q. deelwoorden) een buigings--e krijgen, bijv.:
    1In gevallen als de zojuist besprokene worden de adjectieven wel verbogen.
    Hiervan te onderscheiden zijn gesubstantiveerde adjectieven zoals het opene (van zijn karakter), de overledene, de volwassene.
  2. alle stofadjectieven, zowel Nederlandse (op -en, zie hierboven) als vreemde woorden, bijv.:
    gouden ringen, een platina horloge, een zilveren schaal, een plastic beker, een mica plaat, wollen sokken, de nylon regenjas, die aluminium buis, rubber handschoenen, een houten plank, de stenen tafelen;
  3. van geografische namen afgeleide adjectieven op -er, bijv.:
    Edammer kaas, de Groninger richting, het Heerder politiekorps, Deventer koek, de Urker vissers.
    Andere adjectieven die op -er eindigen worden wel gewoon verbogen. Vergelijk met de zojuist gegeven voorbeelden bijv. de lekkere soep.
  4. ten slotte enkele adjectieven als rechter , linker , volbloed, halfbloed, gratis en oblong, bijv. in:
    m'n linker buurman, dat rechter boek daar, het volbloed paard, een gratis handdoek, oblong formaat.
    Linker en rechter vormen meestal samenstellingen met het erop volgende substantief. Het wordt dan met het substantief in één woord geschreven. Alleen bij minder gebruikelijke, toevallige combinaties kan er nog gesproken worden van twee woorden, bijv. ook in: m'n rechter oorlelletje.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links