Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
6.3.3 Adjectieven die alleen niet-attributief gebruikt kunnen worden
Verder lezen
1
Tot de subklasse van alleen niet-attributief bruikbare adjectieven behoren:
  1. adjectieven die een vaste verbinding vormen met een werkwoord, zoals:
    afhandig maken, braak liggen, gelegen komen, gestand doen, gewaar worden, handgemeen worden, jammer zijn/vinden, kond doen, kwijt raken/zijn, niet pluis zijn, zich schrap zetten.
    Enkele voorbeelden in zinnen zijn:
    1Het terrein ligt al jaren braak.
    2Ik zal mijn belofte gestand doen.
    Het is in dergelijke vaste verbindingen niet altijd duidelijk of de als naamwoordelijk deel van het gezegde of als bijwoordelijke bepaling gebruikte woorden als adjectief kunnen gelden.
  2. een hele reeks van adjectieven die met een koppelwerkwoord verbonden worden en die een oorzakelijk voorwerp vereisen [20.7.2], zoals:
    bijster, machtig, meester, moe, waard, zat,
    of een voorzetselvoorwerp [20.6.2] (soms naast een oorzakelijk voorwerp), zoals:
    afhankelijk van, afkerig van, bang voor/van, bedacht op, bedreven in, beducht voor, begaan met, begerig naar, behept met, bekend met, belust op, benieuwd naar, bereid tot, besloten tot, bestand tegen, bestemd tot, betrokken bij/in, beu (van), bevriend met, zich bewust (van), bezig met, blij met/om, deelachtig (aan), dol op, gebeten op, gebrand op, gehecht aan, gek op, gekant tegen, gemeen (hebben) met, geneigd tot, gereed tot, gesteld op, gewend (aan), gewoon (aan), happig op, immuun tegen/voor, indachtig (aan), ingenomen met, klaar met, ontbloot van, opgewassen tegen, prat (gaan) op, schuldig (zijn/zich - maken) aan, strijdig met, tevreden met/over, trots op, tuk op, vatbaar voor, verantwoordelijk aan/voor, verdacht op, verdiept in, verkikkerd op, verlegen om/met, verlekkerd op, versteld (staan) van, verstoken van, verstomd (staan) van, vervaard voor, vervreemd van, vervuld van, verwant aan/met, verzot op, vol van/met, voldaan met, vrij van, wars van, zeker (van).
    Enkele voorbeelden in zinnen zijn:
    3Ze waren het spoor bijster.
    4Hij was die praatjes (heel erg) beu/moe/zat.
    5Hij is heel wat talen machtig.
    6Ze zijn begaan met het lot van de armen.
    7Ben jij bereid tot medewerking?
    8Steeds meer wordt ze afhankelijk van hem.
    9De fietser was verantwoordelijk voor het ongeluk.
    10Dat boek was vatbaar voor kritiek.
    11Omdat ze bevriend waren met het opperhoofd mochten ze blijven.
    Een aantal adjectieven uit deze opsomming kunnen in een andere betekenis wel gewoon als bijvoeglijke bepaling voorkomen, evenals adjectieven die er alleen in vorm mee overeenkomen. Vergelijk met de gevallen hierboven bijv. de adjectieven machtig, begaan, bereid, bewust, gek, verlegen en ontbloot in respectievelijk de groepen:
    een machtig vorst, op de begane grond, het begane kwaad, goed bereide spijzen, de bewuste diefstal, een gekke clown, een verlegen kind, met ontbloot hoofd.
  3. adjectieven als anders, bekaf, (on)wel, pico-bello in de voorbeelden:
    12Hun gewoonten zijn anders.
    13Na de wedstrijd waren ze bekaf.
    14Plotseling werd hij onwel.
    15De zaak is weer pico-bello.
2
Sommige van de in 1 bij de categorieën [1] en [2] vermelde adjectieven kunnen wel voor een substantief voorkomen, maar alleen samen met een erbij horend voorwerp [14.5.1.3]. Vergelijk bijv. de volgende groepen:
16aHet is een vatbare tekst.uitgesloten
bHet is een voor kritiek vatbare tekst
17aDe vervulde jongen bood haar een boeket aan.uitgesloten
bDe van liefde voor haar vervulde jongen bood haar een boeket aan.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links