Klanknabootsende en niet-klanknabootsende tussenwerpsels

Tussenwerpsels kun je op basis van hun functie indelen in twee groepen: Klanknabootsende en niet-klanknabootsende tussenwerpsels.

Klanknabootsende tussenwerpsels

Klanknabootsende tussenwerpselsxZie ANS 11.2.1 Klanknabootsende tussenwerpsels voor meer voorbeelden zijn louter een weergave van een geluid, zoals tiktak voor het geluid van een klok of kukeleku voor het geluid van een haan.

Niet-klanknabootsende tussenwerpsels

In tegenstelling tot klanknabootsende tussenwerpsels hebben niet-klanknabootsende tussenwerpsels zogenaamde 'zinsbetekenis': ze drukken een houding uit ten opzichte van de werkelijkheid (zoals teleurstelling in helaas) of hebben een functie in communicatie (zoals nietwaar? aan het einde van een zin vraagt om instemming). We verdelen deze groep verder onder in expressieve en communicatieve tussenwerpsels.

Met expressieve tussenwerpselsxZie ANS 11.2.2.1 Expressieve tussenwerpsels voor meer verdieping uit een spreker zijn of haar gevoelens en dit kan ook zonder dat die spreker ander gezelschap heeft. Zo kan iemand au! roepen als hij/zij zich pijn doet of brrr zeggen als hij/zij het koud heeft. Ook vloeken en krachttermen kunnen gebruikt worden zonder dat er een gesprekspartner aanwezig is. Vaak moet uit de context worden afgeleid welke emotie er wordt uitgedrukt.

Communicatieve tussenwerpselsxZie ANS 11.2.2.2 Communicatieve tussenwerpsels voor meer verdieping hebben een specifieke functie in de communicatie:

• instemming vragen: Honing is een natuurproduct en dus gezond, toch?
• verheldering vragen: hoezo?, wat?
• bepaald gedrag uitlokken: stop!, sst!
• formules voor sociaal verkeer: hallo, proost!, eet smakelijk!