'k heb't 'm gezegd: verbonden spraakxDit is een samenvatting van ANS 1.5 Verbonden spraak

Als we praten, spreken we woorden vaak korter of minder zorgvuldig uit. Een bekend voorbeeld is het weglaten van de slot-n bij woorden als regen of lopen. Dit gebeurt vooral als we woorden combineren tot langere uitingen. We noemen dit verbonden spraak. Voorbeelden zijn:

gezamenlijk

allemaal

(ik) begrijp het

komt hij morgen?

ik heb het hem (gezegd)

In verbonden spraak kunnen woorden verschillende klankvarianten hebben. Zo kan een klinker worden veranderd, verkort, gereduceerd tot een sjwa of zelfs worden weggelaten. Het woord banaan dat de fonemische vorm /banan/ heeft, kan bijvoorbeeld op de volgende manieren worden uitgesproken:xZie ANS 1.5.1 Klankvariatie op woordniveau en subparagrafen voor een uitgebreide uitleg

[baˈnan]

[bɑˈnan]

[bəˈnan]

[bnan]

In de fonetische vorm [bɑˈnan] wordt de klinker niet enkel korter maar ook met een andere kwaliteit uitgesproken: de gespannen klinker /a/ wordt vervangen door zijn ongespannen tegenhanger [ɑ].

In Amerika, televisie en politiek kunnen de klinkers /a/, /e/ en /o/ uit de eerste lettergreep ook veranderd en verkort worden. De klinker in de tweede (eveneens onbeklemtoonde) lettergreep van televisie en politiek wordt dan meestal ook gereduceerd tot een sjwa:

[ɑmerika]

[tɪləvizi]

[pɔlətik]

Het is wel een voorwaarde dat er dan geen hoofdklemtoon op die lettergreep valt.

De verkortings- en reductieprocessen in verbonden spraak kunnen bij een hoge spreeksnelheid zo sterk zijn dat volledige woorden worden gereduceerd. Meestal gaat het dan om woorden die heel vaak gebruikt worden, zoals allemaal en precies.

Eerder bespraken we het fenomeen assimilatie van stem. Hierbij past een medeklinker zich qua stemhebbendheid aan een ander, in een cluster van medeklinkers binnen een woord, zoals bij opzet, dat klinkt als op[s]et. Bij verbonden spraak kan dit proces ook tussen meerdere woorden optreden, zoals bij ik zet, dat klinkt als ik[s]et:

opzet

ik zet

Opvallend aan het Nederlands is dat de uitspraak van functiewoorden, zoals lidwoorden (de, een) en persoonlijke voornaamwoorden (hem, haar) in verbonden spraak afwijkt van de 'normale' uitspraak.xZie ANS 1.5.3.3 Contractie van functiewoorden De uitspraak van functiewoorden versmelt vaak met die van woorden waar ze bij staan. Dit noemen we contractie:

(ik) snap het

moet je