Productiviteit

Een woordvormingsproces dat gebruikt kan worden om nieuwe woorden te vormen noemen we productief. Processen die niet (meer) gebruikt kunnen worden om nieuwe woorden te maken noemen we improductief. Enkele voorbeelden:

Productief
• afleiding op -er zoals vlogger en bakker
• de vorming van samenstellingen als volkorenbrood en kunstgras

Improductief
• afleiding op -enis zoals begrafenis
• de vorming van substantieven door toevoeging van -dom, zoals eigendom en rijkdom.

Tussen processen kan ook een verschil zijn in mate van productiviteit. Veruit de meeste nieuwe woorden in het Nederlands van nu zijn samenstellingen met (in elk geval) een rechterdeel als substantief.

Veel processen kunnen met maar één woordsoort plaatsvinden. -baar kan bijvoorbeeld alleen met werkwoorden (voorstelbaar, leesbaar) worden gecombineerd. En uitheemse achtervoegsels hebben de neiging om te worden gekoppeld aan uitheemse woorden. Een voorbeeld is -iteit, dat achter uitheemse adjectieven als intiem en joviaal kan komen (intimiteit, jovialiteit), maar minder snel achter inheemse adjectieven (*doviteit, *schoniteit). In de laatste gevallen gebruiken -heid: doofheid, schoonheid.

Woordvormingsprocessen kunnen met elkaar concurreren. Zo kan het bestaande compensatie de vorming van compensering in de weg zitten. Bij deze achtervoegsels komen in sommige gevallen beide vormen voor: industrialisering/industrialisatie, notering/notatie. Soms is daarbij een verschil in betekenis.