|
Gebruik van hoofdtelwoorden in een naamwoordelijke constituent
|
[ 7·2·2·1 ]
|
||||||||||||||||||||||
| 1 |
De hoofdtelwoorden worden in hoofdzaak gebruikt als determinerend element
in een naamwoordelijke constituent. Ze staan vóór alle eventueel aanwezige
adjectieven. Voor de precieze plaatsingsmogelijkheden binnen de
determinator (de plaatsing ten opzichte van lidwoorden, voornaamwoorden en
voorgeplaatste genitieven, als die aanwezig zijn) zie
 en
. We volstaan hier met enkele voorbeelden:
(1) - - tien kleine negertjes
(2) - de drie - koningen
(3) drie zulke mooie doosjes
(4) - - veel wit-gele vlaggen
(5a) - mijn beide lieve kleine dochters
(5b) allebei mijn - lieve kleine dochters
Voor de plaatsing van allebei/alle twee,
alle tien, enz. zie ook
.
In enkele gevallen wordt een bepaald hoofdtelwoord achter een (enkelvoudig) substantief geplaatst , bijv.
Willem Twee (altijd geschreven als Willem ii) bladzij vijf Erasmusplein één Zie voor gevallen als Willem Twee ook.
|
||||||||||||||||||||||
| 2 |
Bepaalde hoofdtelwoorden (behalve één) worden
gewoonlijk gecombineerd met substantieven in het meervoud, bijv.:
nul punten,
honderd stoelen,
zeven tafels,
dertien ongelukken;
één punt
maar soms ook met enkelvoudige substantieven. Met name de meeste maat- en
frequentie-aanduiders en enkele tijdaanduiders blijven gewoonlijk in het
enkelvoud
.
Opmerkelijk in dit verband is nog de combinatie met de naam van een maand in data, bijv. éénentwintig september (geschreven als 21 september). Opmerking
|
||||||||||||||||||||||
| 3 |
De onbepaalde hoofdtelwoorden
veel (zoveel,
hoeveel) en weinig kunnen zowel gecombineerd
worden met substantieven in het enkelvoud (niet-telbare soortnamen) als met
substantieven in het meervoud (telbare soortnamen), bijv.:
veel materiaal, veel politie, veel zwarte poezen, zoveel geld, hoeveel aanwezigen, weinig geld, weinig kinderen Het in informeel taalgebruik voorkomende tig wordt met meervoudige substantieven gecombineerd, bijv. tig cd's , tig exemplaren ('(heel) veel -').Hoeveel, zoveel en tig kunnen verder in combinatie met honderd, duizend, miljoen, miljard etc. gebruikt worden om een onbepaalde grote hoeveelheid van iets aan te geven of daarnaar te vragen, bijv.:
.
Als er geen bepaald lidwoord of een equivalent daarvan aan voorafgaat blijven de onbepaalde hoofdtelwoorden gewoonlijk onverbogen, maar vooral in geschreven taal kan men voor meervoudige substantieven ook de verbogen vorm aantreffen:
In combinatie met een bepaald lidwoord, een aanwijzend voornaamwoord, een bezittelijk voornaamwoord of een voorgeplaatste genitief (of een equivalent) worden ze verbogen, bijv.:
|
