|
|
Zelfstandig gebruik van hoofdtelwoorden
|
[ 7·2·2·2 ]
|
| 1 |
Hoofdtelwoorden kunnen ook zelfstandig gebruikt worden. In het volgende
voorbeeld is beide onderwerp:
|
(1)
|
(Leonie had twee antieke prenten gekocht). Beide waren licht
beschadigd.
|
In dit geval kan beide niet door allebei
vervangen worden. In de bovenstaande zin kan beide uit de
context aangevuld worden met het substantief prenten. Is zo'n
aanvulling vanuit de context mogelijk, dan kan men van
binnentekstelijk zelfstandig gebruikte telwoorden
spreken. Een ander voorbeeld is:
|
(2)
|
(Zal ik die dozen maar opbergen?) Ja, als je deze drie maar
laat staan.
|
Tot het binnentekstelijk zelfstandig gebruik zijn ook gevallen te rekenen
als:
|
(3)
|
Een van de aanwezigen had een bom bij zich. Veel van
de aanwezigen spraken hier hun afkeuring over uit.
|
Ligt een aanvulling niet voor de hand of is die uitgesloten, dan kan men
van buitentekstelijk zelfstandige
telwoorden spreken, zoals in de voorbeelden (4) t/m
(6). Voor het onderscheid tussen binnen- en buitentekstelijk
zelfstandig vergelijk
 . Als buitentekstelijk zelfstandig gebruikte onbepaalde telwoorden of
het telwoord beide uitsluitend personen aanduiden, dan krijgen
ze de uitgang -n, die echter niet altijd
uitgesproken wordt. In andere gevallen treedt geen -n op (zie
voorbeeld (6)):
|
(4)
|
(Er waren veel aanwezigen in de zaal.) Velen /de
meesten van hen droegen avondkleding.
|
|
(5)
|
Velen zijn geroepen, weinigen uitverkoren.
|
|
(6)
|
(Paard en ruiter kwamen ten val.) Beide bleven roerloos liggen.
|
|
|
| 2 |
Enkele voorbeelden van het gebruik van hoofdtelwoorden in constructies met
kwantitatief er zijn:
|
(7)
|
Hoewel er tien bestuursleden waren heeft hij er toch maar zeven
een brief gestuurd.
|
|
(8)
|
Ik heb al heel wat appels weggegeven, maar ik heb er toch nog
veel over.
|
Zie verder
.
|
|
| 3 |
Van beide en vele komen nog oude genitieven voor,
voornamelijk in formele taal, maar ook wel in vaste uitdrukkingen, bijv.:
|
(9)
|
Op veler verzoek herhalen we deze uitzending.
|
|
(10)
|
Veler vrees werd bewaarheid.
<formeel>
|
|
(11)
|
U beider belang wordt niet verwaarloosd.
<formeel>
|
|
|
|
|
