Pogen, proberen, trachten, zien, zoeken   [ 18·5·4·17 ]   1 De werkwoorden pogen, proberen, trachten, zien en zoeken worden verbonden met een infinitief met te. Het getalsonderwerp van de genoemde werkwoorden is tevens geïmpliceerd onderwerp van de infinitief. Semantisch en syntactisch is deze groep werkwoorden in drieën te verdelen.   2 De werkwoorden pogen, proberen en trachten zijn niet-verplicht groepsvormend: (1a) De politie vermoedt dat de inbreker de deur heeft pogen/proberen/trachten te forceren. (1b) De politie vermoedt dat de inbreker gepoogd/getracht/geprobeerd heeft (om) de deur te forceren. Bij groepsvormend gebruik kan in de voltooide tijden zowel een een vervangende infinitief (zoals in (1a)) als een deelwoord gebruikt worden (in het laatste geval gaat het om zogenaamd quasi-groepsvormend gebruik; zie , geval [c]).      In regionaal taalgebruik (met name in het westelijke deel van België) kan het werkwoord proberen in een werkwoordelijke eindgroep verbonden worden met een infinitief zonder te, als het zelf als infinitief (of vervangende infinitief; zie (1c)) of als meervoudige achter-pv in de indicatief presens verschijnt (vergelijk en zie ook ), bijv.: (1c) De politie vermoedt dat de inbreker de deur heeft proberen forceren.   <regionaal>   3 Het werkwoord zien, dat de betekenis 'proberen' of 'ervoor zorgen dat' heeft, is in de onvoltooide tijden niet-verplicht groepsvormend. Het komt dan vrijwel alleen voor met een hulpwerkwoord van modaliteit, in de imperatief, of in de indicatief met de betekenis van een imperatief (vaak vergezeld van het woord maar). Zie respectievelijk de voorbeelden (2), (3) en (4): (2a) Ik zei tegen hem dat hij de deur zelf maar moest zien open te krijgen. (2b) Ik zei tegen hem dat hij zelf maar moest zien de deur open te krijgen. (3) (Als je hem ziet, ) zie hem mee te brengen! (4) Je ziet je maar te redden. In een geval als (5) is zien niet te gebruiken, wel proberen: (5a) Hij zag de deur open te krijgen.   <<uitgesloten>> (5b) Hij probeerde de deur open te krijgen. In de voltooide tijden gelden de genoemde beperkingen niet en is zien verplicht groepsvormend: zie voorbeeld (6), waaruit ook blijkt dat er een vervangende infinitief gebruikt wordt: (6a) Hij heeft eerst de deur zien open te krijgen. (6b) Hij heeft eerst gezien de deur open te krijgen.   <<uitgesloten>>   4 Het werkwoord zoeken, met de betekenis 'proberen' of 'ernaar streven te', is verplicht groepsvormend: (7a) In de oude kroniek staat beschreven hoe de kluizenaar aan de bekoringen zocht te ontsnappen. (7b) In de oude kroniek staat beschreven hoe de kluizenaar zocht aan de bekoringen te ontsnappen.   <<uitgesloten>> Voorzover hier voltooide tijden mogelijk zijn, moet een vervangende infinitief gebruikt worden. Opmerking De werkwoorden proberen en zien kunnen ook gevolgd worden door een bijzin met of; pogen, trachten en zoeken kennen deze mogelijkheid niet. Vergelijk: (ia) Je moet maar eens proberen/zien of je de deur open kunt krijgen. (ib) Je moet maar eens pogen/trachten/zoeken of je de deur open kunt krijgen.   <<uitgesloten>> In (ia) hebben we uiteraard niet langer met groepsvormende, maar met zelfstandige werkwoorden te maken.      De betekenis van proberen/zien + infinitief is niet dezelfde als die van proberen/zien + of-zin. In het eerste geval heeft degene die door het onderwerp wordt aangeduid werkelijk de bedoeling om te doen wat de infinitief uitdrukt. In het tweede geval wordt alleen uitgedrukt dat hij onderzoekt of de mogelijkheid daartoe bestaat.