Aard van de leden
 
[ 25·13·2·1·2 ]
 
In beginsel kunnen alle constituenten die voor nevenschikking in aanmerking komen, ook zonder verbindingswoord nevengeschikt worden (zie en ). De leden zijn zelf soms ook nevenschikkingen:

(1) Dames en heren, jongens en meisjes!
(2) Voor een onverschillige zijn vrees en gevaar, lijden en uitputting begrippen uit een andere wereld.

De mogelijkheden zijn echter beperkt. Laat men uit aaneenschakelingen van twee leden met en het voegwoord weg, dan is het resultaat ongrammaticaal, bijv.:

(3) Jan, Piet zijn hier.   <<uitgesloten>>
(4) Er ligt ham, kaas in de koelkast.   <<uitgesloten>>

Bij meer leden kunnen de verbindingswoorden vaak wel gemakkelijk weggelaten worden. Frequent is bijvoorbeeld de weglating in opsommingen die voorafgegaan of gevolgd worden door een woord waarmee de reeks (die vaak in de aanloop of in de uitloop van de zin staat) samengevat wordt. Voorbeelden:

(5) Liefde, tederheid, genegenheid, dat alles was hem vreemd.
(6) Ze waren er allemaal: Hitler, Goering, Himmler, Goebbels, Von Ribbentrop...
(7) Jaffa, Nabloes, Darum, Gaza, Petra, Akaba, al deze steden behoorden in 1099 tot het koninkrijk Jeruzalem.

Het ontbreken van het voegwoord houdt vaak in dat de reeks niet beëindigd is, wat ook wordt aangegeven door een zwevende intonatie. Hetzelfde effect kan bereikt worden door op de nevenschikking woorden als enzovoort, en zo verder, etcetera, de afkortingen daarvan of het beletselteken '...' te laten volgen.
     Eveneens heel gebruikelijk zijn nevenschikkingen van adjectieven als voorbepalingen in een naamwoordelijke constituent:

(8) een zachte, lieve vrouw
(9) een lange, dunne man

Met deze groepen wordt een vrouw die lief én zacht is, respectievelijk een man die lang én dun is aangeduid. In een geval als:

(10) de lage witte huizen

in de betekenis 'de witte huizen die laag zijn' (daarnaast zijn er bijv. hoge witte huizen), is er geen sprake van nevenschikking, maar van onderschikking. Zie hiervoor verder .
 
vorige pagina De voor dit onderdeel gebruikte literatuur volgende pagina