De bouw van de bijwoordelijke constituent
 
[ 16ยท2 ]
 
1 Het centrale element van een bijwoordelijke constituent is de kern, die altijd uit een bijwoord bestaat. De kern is noodzakelijk aanwezig. De begeleidende elementen die bij het bijwoord kunnen optreden, zijn doorgaans toevoegingen. Deze toevoegingen zijn weglaatbaar. Vergelijk:

(1a) (Hij liegt) vrijwel nooit.
(1b) (Hij liegt) - nooit.
(1c) (Hij liegt) vrijwel -.   <<uitgesloten>>

Staat een nadere bepaling voor de kern, zoals vrijwel in (1), dan spreken we van een voorbepaling. Er komen ook nabepalingen voor. Een voorbeeld daarvan is genoeg in:

(2) (Ik zou je) graag genoeg (willen helpen).

Het is niet duidelijk of er in een bijwoordelijke constituent ook complementen te onderscheiden zijn. Vanwege de nauwe relatie met de kern lijken aanvullingen ingeleid door een voegwoord in gevallen als het volgende hiervoor in aanmerking te komen:

(3) (We proberen het nu eens) anders dan daarstraks.

Dat neemt niet weg dat een aanvulling als dan daarstraks meestal niet noodzakelijk aanwezig is. De vraag of het om een toevoeging of een complement gaat, is een theoretische kwestie, waar we hier niet nader op in hoeven te gaan. Net als bij de adjectivische constituent behandelen we zulke vergelijkende aanvullingen als complementen (vergelijk ).
     In dit hoofdstuk worden alleen de mogelijkheden tot groepsvorming van zogenaamde 'echte' bijwoorden (zie ) besproken. Bijwoorden die als een gebruiksklasse van adjectieven te beschouwen zijn, kunnen de kern van een adjectivische constituent vormen. De combinatie van zulke bijwoorden met andere elementen wordt dan ook in behandeld. De bijwoordelijke constituent heeft overigens in verregaande mate analoge opbouwmogelijkheden.
 
2 De combinatiemogelijkheden met voornaamwoordelijke bijwoorden moeten hier apart vermeld worden. Aangezien deze bijwoorden opgebouwd worden uit een voorzetsel en een voornaamwoord of een bijwoord (zie ), hebben ze een aantal mogelijkheden tot combinatie met andere elementen gemeen met voorzetselconstituenten, bijv.

kort daarna een week daarvoor vijf meter erachter

Zie voor dergelijke gevallen .
 
vorige pagina De voor dit onderdeel gebruikte literatuur volgende pagina