|
|
na-
|
[ 12·2·2·2·ii·14 ]
|
|
In alle scheidbare werkwoorden waarin na optreedt, is het
betekenismoment 'in ruimte of tijd volgend op' aanwezig. We onderscheiden
een drietal subgroepen.
|
[1]
Een groep werkwoorden vertoont, naast het reeds genoemde betekenismoment
geen bijkomende betekenis. Dit procédé is productief. Voorbeelden met een
ruimtelijk betekeniselement zijn
(iemand) nakijken,
nalopen,
naslepen,
(iemand) naroepen
. Het werkwoord moet een beweging uitdrukken of een manier van kijken of
roepen (vergelijk met achterna-
). Voorbeelden met een element van tijd in de betekenis zijn:
nabloeien,
nabestellen (bijv. gezegd van foto's),
naklinken,
nadruppelen
. Op overeenkomstige wijze kan men ook vormen
naspetteren of
nahinken zoals in de zinnen:
|
(49)
|
De motor sputterde en spetterde nog wat na en begaf
het toen helemaal.
|
|
(50)
|
Jozef wilde aanvankelijk niet mee vanwege zijn zere been, maar toen we
goed en wel vertrokken waren hinkte hij ons toch na.
|
[2]
De tweede groep werkwoorden heeft een aanvullend betekenismoment
'controlerende activiteit'. Het procédé is productief; het werkwoordelijke
deel moet dan wel een werking aanduiden die men normaliter controleert
door de werking nogmaals te verrichten. Voorbeelden zijn onder meer
nagaan,
nakijken,
nalopen,
nameten,
napeilen,
narekenen,
nasnuffelen,
naspeuren en
nazien
.
|
(51)
|
(Ik weet niet zeker of het peillood de bodem geraakt heeft.) Ik zal het
nog eens napeilen.
|
Het lijdend voorwerp is bij de bedoelde werkwoorden beperkt tot een
niet-levend voorwerp, vergelijk bijv.
iemand nakijken
('achterna') met
de motor nakijken
. Een zin als:
|
(52)
|
De dokter zal me wel eens nakijken.
|
klinkt dan ook ironisch.
[3]
Een aantal werkwoorden met na heeft een aanvullend
betekenismoment 'imiterende activiteit'. Het procédé is productief.
Gangbaar zijn onder meer
napraten,
natekenen,
nazeggen,
nazingen
. Zo kan men ook vormen
nafluiten,
nalopen
, bijv. in:
|
(53)
|
Ik zal het eerste stuk éénmaal spelen en dan fluit jij het
na.
|
|
(54)
|
Je praat hem niet alleen na, je loopt hem zelfs na.
|
|
|
|
|
|