Het gebruik van verscheidene, verschillende, ettelijke, menig(e), menigeen
 		 [ 5·9·3·2·vii ]
 
1 De in de titel genoemde onbepaalde voornaamwoorden duiden een onbepaalde maar niet te kleine hoeveelheid aan. Afgezien van menigeen kunnen ze zowel naar personen als naar zaken verwijzen. Als verscheidene, verschillende en ettelijke zelfstandig gebruikt (zonder kwantitatief er) personen aanduiden met buitentekstelijke verwijzing, wordt een -n toegevoegd (vergelijk enig(e)(n) enz. in vi). Dit zelfstandige gebruik komt echter niet veel voor en behoort in ieder geval tot formeel taalgebruik . Het wordt hieronder bij de bespreking van de afzonderlijke voornaamwoorden niet meer genoemd.
 
2 Het onbepaald voornaamwoord verscheidene wordt niet-zelfstandig gebruikt met meervoudige substantieven of zelfstandig met het kwantitatieve er. Het wordt meer in geschreven dan in gesproken taal gebruikt. Voorbeelden:

(1) Verscheidene verdachten werden tot hoge boetes veroordeeld.
(2) Er zijn alweer grutto's; de vogelwachters hebben er verscheidene gesignaleerd.


 
3 Het onbepaald voornaamwoord verschillende wordt op dezelfde manier gebruikt als verscheidene, maar het is ook in gesproken taal gewoon. Voorbeelden (vergelijk respectievelijk met (1) en (2)):

(3) Er zijn verschillende mensen veroordeeld tot hoge boetes.
(4) Er zijn alweer grutto's: ik heb er verschillende gezien gisteren.

Opmerking


 
4 Het onbepaald voornaamwoord ettelijke wordt op dezelfde manier gebruikt als verscheidene en verschillende. Het betekent oorspronkelijk 'enkele' en het wordt ook nog in deze betekenis gebruikt. Voor veel taalgebruikers echter heeft het de betekenis '(tamelijk) veel' gekregen. Voorbeelden:

(5) Dat heb ik nu al ettelijke keren gezegd, maar je luistert ook niet.
(6) Artikelen zijn er genoeg over dat onderwerp. Ik heb er ettelijke gelezen, maar ik ben er niets wijzer van geworden.


 
5 Het onbepaald voornaamwoord menig(e) komt meer in geschreven dan in gesproken taal voor. Het wordt gebruikt als determinator bij enkelvoudige telbare substantieven, maar het verwijst naar meer dan een persoon of zaak. De vorm menig wordt gebruikt voor het-woorden, voor persoonsnamen voorafgegaan door een onverbogen adjectief (zie ), voor het substantief mens en soms voor andere persoonsnamen; de vorm menige wordt in andere gevallen gebruikt. Voorbeelden:

(7) En menig moe man, die zijn avondmaal nam, luisterde, als naar een oud verhaal.
(8) Menig politicus zal zich in zijn hemd gezet voelen.
(9) Ik heb daar menige dag doorgebracht en menige vis gevangen.

In tegenstelling tot de hierboven besproken onbepaalde voornaamwoorden kan menig(e) niet zelfstandig met het kwantitatieve er voorkomen. Vergelijk:

(10a) Ik heb verscheidene/verschillende/ettelijke exemplaren.
(10b) Ik heb er verscheidene/verschillende/ettelijke.
(11a) Ik heb menig exemplaar.
(11b) Ik heb er menig.   <<uitgesloten>>


 
6 Het onbepaald voornaamwoord menigeen komt alleen zelfstandig (zonder kwantitatief er) voor. Als onderwerp krijgt het een enkelvoudige persoonsvorm. Het behoort tot formeel taalgebruik. Voorbeelden:

(12) Menigeen wordt beloond die gestraft diende te worden.   <formeel>
(13) Het zal menigeen het leven kosten.   <formeel>


 
vorige pagina De voor dit onderdeel gebruikte literatuur volgende pagina