|
|
Het gebruik
|
[ 5·2·3·2 ]
|
1 |
De vorm ikke behoort tot het informele
taalgebruik. Hij komt vooral in de taal van kinderen voor, maar ook wel
daarbuiten, met name om emotionele nadruk aan te geven. Voorbeelden:
|
(1)
|
(Moeder: ) Wie wil er een gebakje?
(Kind: ) Ikke!
<informeel>
|
|
(2)
|
A: Dat moet jij maar eens even doen.
B: Ikke?!
<informeel>
|
|
|
2 |
In afwijking van het algemene gebruik
kunnen de meervoudige vormen ook naar
één enkele spreker verwijzen. Dit gebeurt in de
volgende gevallen:
|
[a]
in bijzonder taalgebruik van hoogwaardigheidsbekleders bijv. koningen,
pausen);
Men noemt deze stijlfiguur majesteitsmeervoud (pluralis
majestatis). In dit geval wordt altijd de volle vorm gebruikt. Een
voorbeeld is:
|
(3)
|
Wij, Beatrix, koningin der Nederlanden...
<formeel>
|
[b]
in formeel taalgebruik ter vermijding van de ik-vorm;
Men noemt dit gebruik, dat vroeger meer voorkwam dan tegenwoordig, wel
bescheidenheidsmeervoud (pluralis modestiae). Een
voorbeeld is:
|
(4)
|
Zoals we hierboven reeds aantoonden, is dit criterium
onbruikbaar.
<formeel>
|
Doordat de schrijver of spreker zich identificeert met de lezer of
toegesprokene - om een als minder discreet aangevoelde directe aanspreking
te vermijden - kan het voornaamwoord van de eerste persoon in feite de
functie van een voornaamwoord van de tweede persoon
gaan vervullen, bijv.:
|
(5)
|
Zoals wij in
zagen...
<formeel>
|
|
(6)
|
We hebben zojuist gehoord dat...
<formeel>
|
[c]
in situaties met een paternalistisch (of maternalistisch) karakter;
Ook hier komt het gebruik van we (eerder dan het beklemtoonde
wij) met de functie van een voornaamwoord van de tweede
persoon voor, bijv.:
|
(7)
|
(moeder tot een klein kind: ) Nu gaan we lekker slapen.
|
|
(8)
|
(verpleegster tot een patiënt: ) Wat hebben we nou gedaan? Al
het eten laten staan?
|
[d]
in informeel taalgebruik;
In dit geval kan we (
geen wij
) voor ik gebruikt worden, bijv.:
|
(7)
|
Kom, we zullen maar weer eens opstappen. (we = 'ik')
<informeel>
|
|
Voor we met een algemene, vage referentie (= 'men'):
.
|
|
|
|