Het gebruik
 
[ 5·2·3·2 ]
 
1 De vorm ikke behoort tot het informele taalgebruik. Hij komt vooral in de taal van kinderen voor, maar ook wel daarbuiten, met name om emotionele nadruk aan te geven. Voorbeelden:

(1) (Moeder: ) Wie wil er een gebakje?
     (Kind: ) Ikke!   <informeel>

(2) A: Dat moet jij maar eens even doen.
     B: Ikke?!   <informeel>


 
2 In afwijking van het algemene gebruik kunnen de meervoudige vormen ook naar één enkele spreker verwijzen. Dit gebeurt in de volgende gevallen:

[a]  in bijzonder taalgebruik van hoogwaardigheidsbekleders bijv. koningen, pausen);
     Men noemt deze stijlfiguur majesteitsmeervoud (pluralis majestatis). In dit geval wordt altijd de volle vorm gebruikt. Een voorbeeld is:

(3) Wij, Beatrix, koningin der Nederlanden...   <formeel>



[b]  in formeel taalgebruik ter vermijding van de ik-vorm;
     Men noemt dit gebruik, dat vroeger meer voorkwam dan tegenwoordig, wel bescheidenheidsmeervoud (pluralis modestiae). Een voorbeeld is:

(4) Zoals we hierboven reeds aantoonden, is dit criterium onbruikbaar.   <formeel>

Doordat de schrijver of spreker zich identificeert met de lezer of toegesprokene - om een als minder discreet aangevoelde directe aanspreking te vermijden - kan het voornaamwoord van de eerste persoon in feite de functie van een voornaamwoord van de tweede persoon gaan vervullen, bijv.:

(5) Zoals wij in zagen...   <formeel>
(6) We hebben zojuist gehoord dat...   <formeel>



[c]  in situaties met een paternalistisch (of maternalistisch) karakter;
     Ook hier komt het gebruik van we (eerder dan het beklemtoonde wij) met de functie van een voornaamwoord van de tweede persoon voor, bijv.:

(7) (moeder tot een klein kind: ) Nu gaan we lekker slapen.
(8) (verpleegster tot een patiënt: ) Wat hebben we nou gedaan? Al het eten laten staan?



[d]  in informeel taalgebruik;
     In dit geval kan we ( geen wij ) voor ik gebruikt worden, bijv.:

(7) Kom, we zullen maar weer eens opstappen. (we = 'ik')   <informeel>


Voor we met een algemene, vage referentie (= 'men'): .
 
vorige pagina De voor dit onderdeel gebruikte literatuur volgende pagina