Het logisch onderwerp wordt als informatief belangrijk voorgesteld   [ 22·2·3·2 ]   De keuze tussen passieve en actieve zinnen wordt verder in belangrijke mate (maar zie de Opmerking verderop) bepaald door het verschil in informatieve geleding in de beide constructies. (Het begrip informatieve geleding en de rol ervan bij de volgorde van de elementen in een zin wordt besproken in .) Dit is het duidelijkst bij zinnen mét een door-bepaling. Het onderwerp van een actieve zin, dat kan optreden als uitgangspunt, of als minder belangrijk gegeven, waar in de rest van de zin wat over gezegd wordt, kan in een andere context door middel van een door -bepaling juist als het element met de hoogste informatieve waarde voorgesteld worden. Een dergelijk element staat gewoonlijk verder achteraan in de zin. Omgekeerd kan een informatief belangrijk voorwerp uit een actieve zin in het passieve equivalent fungeren als (minder belangrijk) uitgangspunt. Een dergelijk element staat gewoonlijk meer vooraan in de zin. We illustreren dit met enkele voorbeelden: (1) (De Senaat heeft vandaag een wetsvoorstel voor verandering van de abortuswetgeving behandeld.) Het voorstel was ingediend door een deel van de oppositie. Het grammaticale onderwerp uit de laatste zin van (1), het voorstel, sluit aan bij de eraan voorafgaande context en vormt het uitgangspunt voor de mededeling waarin de kern van de informatie bij de door-bepaling ligt. Met neutrale intonatie is de actieve pendant hier vrijwel uitgesloten . In zin (2a): (2a) De liedjes voor dit programma waren gekozen door Waling Tiersma. wordt degene die de handeling verricht heeft als informatief belangrijkste element van de mededeling voorgesteld. Deze zin kan heel goed dienen ter afsluiting van een muziekuitzending, terwijl de actieve zin: (2b) Waling Tiersma had de liedjes voor dit programma gekozen. in dezelfde context minder goed zou passen.      Voorbeelden zijn verder: (3) De buitenlandse politiek van de Verenigde Staten wordt gekenmerkt door twee zaken. (inleiding tot een betoog) (4) De felle veroordeling van hun plannen door het bestuur van de toen aan het bewind zijnde Labourpartij werd zelfs door een blad als de 'Economist' onderschreven. Een voorbeeld met een betrekkelijke bijzin is: (5a) (Ik verwijs naar het verhaal van de jonge Samuel), die 's nachts in zijn droom door Jahwe geroepen wordt. Door het gebruik van de passieve zin wordt in dit laatste geval tevens een dubbelzinnigheid uit de actieve pendant vermeden. In de actieve betrekkelijke bijzin: (5b) (Ik verwijs naar het verhaal van de jonge Samuel), die Jahwe 's nachts in zijn droom roept. kan het betrekkelijk voornaamwoord die namelijk gemakkelijk geïnterpreteerd worden als grammaticaal onderwerp. Opmerking De informatieve geleding verklaart de keuze tussen actief en passief niet helemaal: bij de volgende paren blijft de volgorde van de elementen telkens gelijk en lijken de zinnen telkens allebei mogelijk in dezelfde context of situatie (voor (i) is dat bijv. een rondleiding op school): (ia) En deze tekening is door úw zoontje gemaakt. (ib) En deze tekening heeft úw zoontje gemaakt. (iia) De conclusies die door beide partijen aan het onderzoek worden verbonden, lopen wijd uiteen. (iib) De conclusies die beide partijen aan het onderzoek verbinden, lopen wijd uiteen. Ook het volgende voorbeeld van een passieve zin zonder door -bepaling maakt informatief nauwelijks verschil met de actieve pendant: (iiia) De meeste van deze slachtoffers werden levend begraven samen met de koning. (iiib) Men begroef de meeste van deze slachtoffers levend samen met de koning. Hooguit kan hier sprake zijn van een stilistisch verschil: door (iiia) kan het gebruik van men, voorzover men dat als te formeel beschouwt, vermeden worden. literatuur bij : Klein & Visscher [1996], Van Langendonck [1968], Pollmann [1970], Schermer-Vermeer (1971a), Smedts & Van Belle [1993], De Vooys (1930b), Wellander [1920], Wilmots [1990]