|
|
De inhoud van de rompzin volgt in de tijdsorde op die van de bijzin:
nadat, na, zodra; toen,
nu, als, wanneer
|
[ 10·3·3·4 ]
|
1 |
De voegwoorden
nadat,
na,
zodra,
toen,
nu,
als en
wanneer worden altijd met een voltooide werkwoordstijd gecombineerd,
terwijl de werkwoordstijd in de rompzin aangeeft dat de uitgedrukte werking
op die van de bijzin volgt. Dit gebruik van de werkwoordstijden bepaalt ook
of een voegwoord tot deze of de vorige subparagraaf gerekend moet worden:
alle genoemde woorden behalve na komen zowel met voltooide als
met onvoltooide tijden voor (over het gebruik van nadat met
een imperfectum zie men evenwel
).
|
|
2a |
De voegwoorden nadat, zodra en na
(dat een beknopte bijzin inleidt), kunnen de werking voor of na het
spreekmoment situeren (respectievelijk de voorbeelden (1) en
(2)), of een herhaalde werking aanduiden (zie
(3)). Voorbeelden zijn:
|
(1)
|
Nadat de dokter zijn handen gewassen had, ging hij weer naar
de patiënt.
|
|
(2)
|
Zodra ik morgen opgestaan ben, zal ik de boel opruimen.
|
|
(3)
|
Na me geschoren te hebben, neem ik altijd wat after-shave.
|
|
|
2b |
Na het voegwoord toen in de hier bedoelde functie wordt
alleen het plusquamperfectum gebruikt; de werking wordt vóór het
spreekmoment gesitueerd. Voorbeeld:
|
(4)
|
Toen hij die baan gekregen had, is hij in Nijmegen komen wonen.
|
|
|
2c |
Het voegwoord nu situeert de werking op of vóór het
spreekmoment, waarbij in de bijzin respectievelijk het perfectum en het
plusquamperfectum gebruikt worden. Voorbeelden:
|
(5)
|
Nu ik dit allemaal gehoord heb, begrijp ik het veel beter.
|
|
(6)
|
Nu Julius Caesar Gallië veroverd had, kon hij zijn aandacht
beter op de binnenlandse politiek richten.
|
|
|
2d |
De voegwoorden als en (in formeel taalgebruik)
wanneer situeren de werking vóór het spreekmoment (perfectum
in de bijzin, historisch presens in de rompzin) (zie voorbeeld
(7)) dan wel na het spreekmoment (zie (8)), of
duiden een herhaalde werking aan (zie (9)). Voorbeelden:
|
(7)
|
Wanneer Julius Caesar Gallië veroverd heeft, kan hij zijn
aandacht beter op de binnenlandse politiek richten.
<formeel>
|
|
(8)
|
Als het ruimteschip over drie jaar in de omgeving van Jupiter
gekomen zal zijn, zal de koers gecorrigeerd worden.
|
|
(9)
|
Het is altijd hetzelfde: net als ik alles opgeruimd heb, komen
de kinderen binnen en kan ik weer opnieuw beginnen.
|
|
|
|
|