|
Omschrijving van de trappen van vergelijking met
meer en
meest
|
[ 6·4·3·1·ii ]
|
| 1 |
Bij een aantal adjectieven die alleen niet-attributief gebruikt kunnen
worden
, worden zowel de vergrotende als de overtreffende trap omschreven,
bijv.:
|
(1)
|
Hij is meer begaan met z'n eigen lot dan met dat van Ans.
|
|
(2)
|
Ze zijn meer bereid tot extra financiële steun dan tot een
wijziging van het beleid.
|
|
(3)
|
Kleine kinderen blijken meer vatbaar voor kou te zijn dan
volwassenen. (ook: vatbaarder)
|
|
(4)
|
Zij was het meest geneigd tot toegeven.
|
|
|
| 2 |
Ook de als adjectief gebruikte deelwoorden hebben omschreven trappen van
vergelijking, voorzover ze nog duidelijk hun werkwoordelijke betekenis
behouden hebben, bijv.:
|
(5)
|
Wat is de meest gelezen krant?
|
|
(6)
|
Hij is de meest gehate kerel van de school.
|
|
(7)
|
Het meest tevreden stemmende onderzoek is dat van de jonge
doctor.
|
|
(8)
|
Zelf vindt hij dat de meest bindende afspraak.
|
|
(9)
|
We bedoelen die meer overhangende bomen daar aan het eind.
|
maar:
|
(10)
|
Een vervallener huis dan dit hebben we nog nooit gezien.
|
|
(11)
|
In de drukkendste warmte liepen we verder.
|
|
(12)
|
Het sprekendste bewijs is wel dat we hen daarna nooit meer
teruggezien hebben.
|
|
(13)
|
Een geslotener karakter dan dat van hem kan ik me niet
voorstellen.
|
|
|
| 3 |
Een omschrijving met meer wordt verder gebruikt als twee
bijzonderheden van één en dezelfde grootheid met elkaar vergeleken worden,
bijv.:
|
(14)
|
Ik vind dat papier meer geel dan oranje.
|
|
(15)
|
Deze kamer is meer lang dan breed.
|
|
(16)
|
Hij werd meer dood dan levend uit het water opgevist.
|
|
|
| 4 |
Bij adjectieven die uitgaan op gesproken -st (geschreven als
-st of -sd) bezigt men het liefst de met
meest omschreven overtreffende trap, bijv.:
het meest drieste antwoord,
de meest robuuste kerel van allemaal,
het meest vast,
het meest verbaasd.
Ook de overtreffende trap van adjectieven op -s,
-isch of -sk wordt bij voorkeur omschreven, bijv.:
het meest problematisch (naast: problematischt),
de meest praktische aanpak (naast: praktischte),
meest bruusk (naast: bruuskst).
Verder wordt de overtreffende trap van adjectieven op -de
(bijv.
perfide,
stupide
) bij voorkeur omschreven:
meest perfide,
meest stupide
.
|
|
| 5 |
Men kan de omschrijving met meest ook nog gebruiken ter wille
van de nadruk, bijv.:
|
(17)
|
de méést complete krant van Nederland (reclameslogan)
|
|
(18)
|
Het is wel de meest arrogante kwal die ik ken.
|
|
|
| 6 |
Voorts komt omschrijving voor in niet nader te systematiseren gevallen als:
welkom - meer welkom (ook wel:
welkomer) - meest welkom;
vermoeid - vermoeider - meest vermoeid
(ook: vermoeidst).
Vergelijk bijv.:
|
(19)
|
We hadden het gevoel dat zij meer welkom waren dan wij.
|
|
(20)
|
Een welkomer afwisseling was nauwelijks denkbaar.
|
Er bestaat een toenemende neiging omschreven vergrotende en overtreffende
trappen te gebruiken naarmate het adjectief meer lettergrepen telt. Zo zal
men niet licht (21) maar wel (22) zeggen:
|
(21)
|
Deze soep is meer warm (in plaats van: warmer) dan
die.
<<twijfelachtig>>
|
|
(22)
|
Deze soep is meer consumabel dan die.
|
Adjectieven als
pluriform,
progressief,
technocratisch,
kostenbewust,
geïnteresseerd en
verantwoordelijk
lenen zich goed voor de vorming van omschreven trappen van vergelijking,
bijv.:
|
(23)
|
De consument is tegenwoordig meer kostenbewust geworden.
|
|
(24)
|
Het optreden van de clown was het meest spectaculair.
|
|
|
