Leenwoorden   [ 3·5·4·3 ]   1 Bij leenwoorden worden soms meervoudsuitgangen gebruikt uit de taal waaraan de woorden ontleend zijn, dikwijls naast Nederlandse uitgangen. In het merendeel van de gevallen gaat het om Latijnse woorden, of Griekse woorden die via het Latijn tot ons zijn gekomen.      De voornaamste categorieën van (Grieks-)Latijnse leenwoorden zijn die op:      -a: Het gaat hier onder meer om oorspronkelijk Latijnse woorden die de uitgang -ae kunnen krijgen (naast -a's), bijv. alumna - alumnae, collega - collega's/collegae; liquida - liquidae .      Verder kunnen oorspronkelijk Griekse woorden op -ma naast -a' s de uitgang -ata krijgen, bijv. dogma - dogma's/dogmata, emblema - emblema's/emblemata, lemma - lemmata/lemma's, trauma - trauma's/traumata . Opmerking      Bij woorden die niet aan de klassieke talen ontleend zijn, zoals aria, opera, poema, veranda , zijn alleen de meervouden aria's enz. mogelijk. -e: In enkele gevallen komt een meervoud op -ia voor, bijv. personalia (plurale tantum), plurale - pluralia, singulare - singularia, universale - universalia .      -ex/-ix : Hier komt een meervoud op -ices voor, naast het Nederlandse -en, bijv. codex - codices, index - indexen/indices, matrix - matrices/matrixen . Als meervoud van rectrix is mogelijk rectrixen of rectrices (in dit geval uitgesproken zoals in directrices).      -is: De uitgang -is wordt veranderd in -es of er wordt een Nederlandse vorm op -issen gebruikt, bijv. basis - bases/basissen, crisis - crises/crisissen, dosis - doses/dosissen .      -men: De Nederlandse meervoudsuitgang -s is gebruikelijker dan de vervanging van -men door -mina, bij examen - examens/examina, specimen - specimens/specimina, tentamen - tentamens/tentamina . Maar wel uitsluitend een meervoud op -mina hebben bijv.: (pro)nomen - (pro)nomina, volumen - volumina. De plantennaam cyclamen heeft als meervoud cyclamens.      -um: De uitgang -um wordt veranderd in -a, ofwel van een -s voorzien; in veel gevallen komen beide vormen voor, bijv. centrum - centra/centrums, gymnasium - gymnasia/gymnasiums, museum - musea/museums ; met een verschil in betekenis: criterium - criteria ('beginsel', 'maatstaf'), criterium - criteriums/criteria (wielerwedstrijd). In strijd met de regel worden dubbele meervoudsvormen als musea' s en podia's aangetroffen.      Namen van planten en bloemen op -um hebben uitsluitend -s, bijv. anthurium - anthuriums, geranium - geraniums .      -us: Hier moeten drie subcategorieën onderscheiden worden: ·   Woorden die hun uitgang in het meervoud veranderen in -era of -ora. Het zijn een zeer beperkt aantal het-woorden, bijv. genus - genera, tempus - tempora . ·   Woorden die hun uitgang in het meervoud veranderen in -i; soms komt -ussen voor. Het zijn de -woorden: een vrij groot aantal mannelijke persoonsnamen en een enkele zaaknaam. Voorbeelden van persoonsnamen zijn: alumnus - alumni, doctorandus - doctorandi/doctorandussen, promovendus - promovendi . Als regel krijgen persoonsnamen op -icus altijd -i, bijv.: chemicus - chemici, criticus - critici, diabeticus - diabetici, historicus - historici, informaticus - informatici, romanticus - romantici . Een uitzondering vormt practicus: naast het meervoud practici is ook practicussen mogelijk. Een voorbeeld van een zaaknaam is catalogus - catalogi/catalogussen. ·   Woorden die in het meervoud alleen op -ussen kunnen uitgaan. Het zijn de- en het-woorden, meestal zaaknamen. Voorbeelden: circus - circussen, cursus - cursussen, krokus - krokussen, prospectus - prospectussen, rebus - rebussen, virus - virussen . In vaktalen worden de Grieks-Latijnse meervoudsuitgangen meer gebruikt dan in de standaardtaal.   2 Bij woorden van Italiaanse herkomst op -o wordt deze klinker in het meervoud soms veranderd in -i; daarnaast komt een gewoon s -meervoud voor, wat meestal de voorkeur heeft en soms de enige mogelijkheid is. Voorbeelden: concerto - concerti/concerto's, porto - porto's/porti, saldo - saldi/saldo's, solo - solo's/soli, tempo - tempo's/tempi, cello - cello's, salto - salto's, salvo - salvo's, torso - torso's Het woord collo heeft het meervoud colli; daarnaast erkennen de woordenboeken ook een enkelvoudsvorm colli met als meervoud colli's.   3 Verder worden incidenteel in bepaalde contexten wel meervoudsvormen uit andere talen gebruikt. Zo zal men in een boek over de voormalige Sovjet-Unie bijv. de vorm bolsjeviki kunnen aantreffen, in een boek over Israël het meervoud kibboetsim, enzovoort. Normaal is lunches als meervoud van lunch.