|
|
De determinator in een partitieve constructie
|
[ 14·4·8 ]
|
|
Met behulp van een partitieve constructie kan men
uitdrukken dat het over een deel van een geheel gaat. Een voorbeeld:
De partitieve constructie in (1) geeft aan dat we het hebben
over één doosje van alle doosjes die we beschouwen.
We onderscheiden twee partitieve constructies:
|
[1]
de partitieve genitief;
Deze partitieve constructie is
archaïsch
en wordt zelden gebruikt, bijv.:
|
(2a)
|
één mijner tantes
<formeel>
|
Ze komt ook voor in vaste uitdrukkingen, bijv.:
[2]
de constructie met het voorzetsel van;
Deze constructie wordt doorgaans gebruikt in plaats van de partitieve
genitief, bijv.:
|
De opeenvolging van determinatorelementen in de partitieve constructie ziet
er iets anders uit dan normaal (vergelijk
). Tussen de eerste en tweede positie staat in de partitieve
constructie namelijk het voorzetsel van (en in sommige
gevallen het voorzetsel uit (zie Opmerking 2).
In de partitieve genitief staat dat voorzetsel er niet, maar is het element
in de tweede positie gemarkeerd door een genitiefuitgang. De kern van de
naamwoordelijke constituent is hierbij een meervoudig substantief.
We geven tot slot van deze deelparagraaf in schema 14.
8 een overzicht van verschillende determinatoren in een partitieve
constructie.
schema 14.8: Voorbeelden van
determinatorelementen in verschillende posities in een partitieve
constructie.
determinator |
kern |
1 |
vz. |
2 |
3 |
4 |
één
|
van
|
mijn
|
|
|
tantes
|
een |
|
mijner |
|
|
tantes
|
twee |
|
onzer |
|
|
kinderen
|
bijna zestig |
van |
de |
|
honderd |
mensen
|
vijftig |
van |
de |
|
bijna honderd
|
mensen
|
drie |
van |
Karels |
|
|
boeken
|
een stuk of drie |
van |
Walter |
z'n |
tien |
adviezen
|
veel |
van |
die |
|
|
gekke voorbeelden |
één |
van |
de |
|
|
velen
|
zeven |
van |
de |
|
|
tien
|
Opmerking 1
|
In de laatste twee voorbeelden in schema 14.
8 zijn de telwoorden velen en tien
zelfstandig gebruikt, dus als kern van de naamwoordelijke constituent.
|
|
Opmerking 2
|
Soms kan in plaats van het voorzetsel van ook het voorzetsel
uit gebruikt worden, bijv.:
|
(i)
|
(Hij heeft slechts) zes uit tien (vragen goed beantwoord.)
|
|
|
|
|
|
|